Oorsprong en spreiding van de familienaam.
Wie de familienaam Capiteyn / Capitaine hoort denkt onmiddellijk aan ofwel militairen, ofwel scheepvaart. Twee beroepscategorieën waar nooit een gebrek aan is geweest. Toch zijn er in België weinig personen met die familienaam. Volgens een website over de verspreiding van familienamen, gebaseerd op het rijksregister 1998, waren er toen 54 personen met de familienaam “Capiteyn”.[ref]Zie http://www.familienaam.be/ [/ref] De variant “Capitaine” kwam 175 keren voor.
Familienamen met gelijkaardige connotaties kwamen in 1998 veel vaker voor: “Sergeant” 1.032 personen, “Sergant” 130 personen, “Sergent” 72 personen, “Schippers” 558 personen, “De Visscher” 1.340 personen.
Opvallend is dat ten Noorden van de taalgrens de familienaam Capiteyn / Capitaine enkel voorkomt in het Gentse en Oostende. In het Franstalig landsgedeelte is de naam meer verspreid met concentraties in de provincies Henegouwen en Luik.
De familienaam “Capitain” duikt voor het eerst op in een stadsrekening van Tielt uit 1469, al kan het ook om een functieomschrijving gaan.[ref]ARAB, Rekenkamer, nr. 38.356 stadsrekeningen Tielt 2/10/1469 – 14/12/1471, rekening dd. 2/10/1469 ten gunste van “Andries Capitain”.[/ref] De vorm “Capiteyn” vindt men voor het eerst terug in 1540 in Mechelen.[ref]MERTENS J., “Studie van de Mechelse persoonsnamen voorkomend in de sterfteregisters 1506-1797”, licentiaatsverhandeling Leuven 1943-1944[/ref] Een link met “onze” familie Capiteyn / Capitaine is niet waarschijnlijk.
Het hiernavolgend genealogisch onderzoek heeft aangetoond dat alle personen met de familienamen Capiteyn en Capitaine die anno 2017 in Oost- en West-Vlaanderen wonen (Gent, Overmere en de omgeving van Oostende), afstammen van dezelfde persoon: “Arnout Capitaine fs Arnout”. Dit geldt ook voor een familie Capiteyn die net voor de Eerste Wereldoorlog uit Overmere wegtrok en tot op heden in en rond Binche in Henegouwen woont. Toevallig de streek van oorsprong van de familie.
In 1652 werd voorouder “Arnout Capitaine fs Arnout” er gedoopt in de parochie Louvignies, nu een deelgemeente van het stadje Soignies (= Zinnik).
Met de familie (Le) Capitaine die in de 17de eeuw in en rond Flobecq-Vloesberg (Henegouwen) leefde, werd geen verwantschap ontdekt. Evenmin met de naamgenoten Capitaine in het Luikse of met de uitgebreide familie Capitaine die in de 18de eeuw in en rond Grez-Doiceau in Waals-Brabant woonde.
Of Henegouwen de echte bakermat van de familie is, blijft een open vraag. In 1706 – 1707 beweerden sommigen dat “Arnout Capitaine fs Arnout” de Franse nationaliteit had. Een Fransman was hij zelf zeker niet maar een Franse afkomst is mogelijk, al vonden we hiervan geen bewijs terug.
Wel is het zo dat de familienaam Capitaine tot op heden in Frans Henegouwen goed vertegenwoordigd is. Verder komt de familienaam in Frankrijk vaak voor in het departement Ardennes en massaal in de regio Bretagne. De variant Capiteyn is in Frankrijk onbekend[ref]Zie http://nom-de-amille.linternaute.com/nom/37203/capitaine.shtml.[/ref]
[ref]versie 2018[/ref]
Situatie 1998 op basis van het rijksregister. Zie http://www.familienaam.be/
